2 juli 2015
Wie als Mulischverkenner met De compositie van de wereld begint maakt het zichzelf onnodig moeilijk. De ontdekking van de hemel is de weg naar de schrijver voor een verhalenlezer. Eindelijk raak. Max en Onno wo(o)rden van vlees en bloed en via hen lees je een wereld van Harry. Ada hoor je op haar cello spelen. Je ruikt de studentenhuizen en cafégeuren je ziet de personages voor je:Max de sterrenkundige met de blauwe ogen, Onno de geheimschriftvertaler met z'n volle lijf en Quinten de jonge allesziener die vormen van gebouwen toont als zijnde zijn gedachten en dan de engelen, ze spreken en hoe?

Mulisch had ik als begin twintiger uitgekozen om in het geheim te gaan bestuderen. Een geheel eigen wereld hing als een wolk om de man heen. In gedachte zag ik hem met scheikundeflesjes, buisjes en geheimzinnige stoffen als een alchemist in verdwijnstof oplossen. Hij was een man wiens groot-en overgrootmoeder van moeders kant in de Tweede Wereldoorlog waren omgebracht. Hij was de zoon van een vader die als collaborateur met de duitsers werkte waardoor hijzelf en zijn joodse moeder niet de dood vonden in de vermorzelmachine die oorlog heet. Hij moest groot leren denken. Wat kon hij anders met zulke ouders? Hij koos voor een leven als schrijver. Zou hij die plek zijn hele leven verdedigen desnoods met een arrogante blik? Of was die laatste vraag het antwoord op verlegenheid?
Ja, ik begon met De compositie van de wereld en dacht dat het aan mijn onkunde lag, dat ik niet door de letters en vreemde tekens heenkwam. Hoe ik ook mijn best deed in dat 'vierkante' keiharde boek met flexibele kaft en oranje in wit. Gloednieuw bleef het. Uiteindelijk gaf ik het weg aan een begaafde gitarist wiens muzikale ouders op een muziekschool in Rhoon lesgaven. Het was beginjaren tachtig. Het boek mocht verder....

De aanslag, een film gebaseerd op een ijzersterk verhaal. Een film is een makkelijke weg om een verhaal te consumeren. Alle beelden worden binnen een beperkte tijd aan je opgediend. Het boek bleef onaangeroerd.

Het stenen bruidsbed kwam via de Volkskrant in het vriesvak van onze koelkast: zakelijk, koud, kil, grijs. Wat zag ik in Mulisch tijdens een uitzending op de televisie wat in zijn boeken onvindbaar bleef? Mijn intuïtie had me in het ootje genomen? Nee, de zoektocht moest verder. 'Klik het literatuurmuseum aan en lees wat zij over het stenen bruidsbed schrijven,' zegt de aanmoediger in mij. Laat daarna de dooi intreden en lees het verhaal nog eens.'

De ontdekking van de hemel werd als postpakket vijf jaar geleden aan de deur afgegeven. Het is een dikke papieren knul. Harde kaft met donkere omslag. Zwart met een engel in roodroze kledij die een kleine engel draagt. Verder veel goud. Prachtige uitgave van de Bezige Bij. Zou dit dan Het boek zijn? Twee maanden geleden begon het lezen. Elke dag. De woorden deden meer dan alleen maar op papier staan. Deze filosofische magnus opus om maar even een woord te gebruiken die in kranten veel voorkomt,telt 927 bladzijden. De zinnen gaan buiten de bladzijden door. Verder reiken dan de grenzen van je voortuintje. Verder reiken dan Jupiter, verder komen dan de buitenkant van het heelal. 'Eindelijk een stap dichterbij', zou Harry zelf gezegd kunnen hebben.